Türk basketbolunun kaydettiği ilkler ve kırılması güç rekorlar
Basketbol Süper Ligi 60. sezonuna girerken, geride kalan 59 sezonda kayda geçen ilkler, rekorlar ve unutulmaz anlar lig tarihinin ana hatlarını oluşturuyor. Aşağıda, isimleri, tarihler ve maç skorları korunarak bu dönemin belirleyici kilometre taşları özetlenmiştir.
Ergin Ataman: Türkiye'nin uluslararası ve yerel ilkleri
Ergin Ataman, Basketbol Süper Ligi'nde Efes Pilsen (Anadolu Efes), Beşiktaş Milangaz ve Galatasaray Medical Park ile şampiyonluk yaşayan ilk ve tek başantrenör olarak öne çıkıyor. Avrupa liglerinde takım çalıştıran ilk Türk başantrenör ünvanını taşıyan Ataman, üç farklı Türk takımıyla lig şampiyonluğu yaşadı.
Ataman, Anadolu Efes ile 2020-2021 ve 2021-2022 sezonlarında Basketbol Avrupa Ligi'ni kazanan ilk ve tek Türk başantrenör oldu. Ayrıca 2001-2002 sezonunda Montepaschi Siena ile Avrupa Raimundo Saporta Kupası'nı kazanarak bu kupayı kaldıran ilk Türk başantrenör ünvanını aldı.
Yunanistan temsilcisi Panathinaikos ile hem Avrupa Ligi'nde hem de ulusal lig ve kupada şampiyonluk yaşayan Ataman, Avrupa takımıyla Avrupa Ligi kupasını kazanan ve Yunanistan Ligi'nde şampiyonluk elde eden ilk Türk başantrenör olarak da kayıtlarda yer alıyor.
Erman Kunter ve 153 sayılık rekor
Erman Kunter, Fenerbahçe formasıyla 1988'de Hilalspor'u 175-101 yendikleri maçta attığı 153 sayı ile bir maçta en fazla skor üreten oyuncu olarak tarihe geçti. Aynı maçta ilk yarıda kaydettiği 81 sayı ile de bir devrede en çok sayı atan oyuncu rekorunu elde etti. Kunter ayrıca 2009-2010 sezonunda Cholet'yi Fransa Ligi şampiyonu yaparak, yabancı bir takımın başında lig şampiyonluğu yaşayan ilk Türk başantrenör oldu.
Budanur'un tek maçtaki sıra dışı katkısı
Beşiktaşlı Hüdai Budanur, 1957'de İstanbul Liginde Beşiktaş'ın İstanbul Karagücü'nü 110-56 yendiği maçta takımının 110 sayısının tamamını tek başına kaydederek kırılması güç bir rekora imza attı.
Anadolu Efes ve Fenerbahçe'nin Avrupa'daki kilometre taşları
Efes Pilsen'in 1995-1996 sezonunda kazandığı Radivoj Koraç Kupası, Avrupa'da şampiyonluk yaşayan ilk Türk takımı olma niteliğini taşıyor. Kulübün 1993'te Avrupa Kulüpler Kupası'nda finale çıkması da Anadolu Efes'i Avrupa kupalarında finale çıkan ilk Türk temsilci konumuna getirdi.
Anadolu Efes, Ergin Ataman yönetiminde 2020-2021 ve 2021-2022 sezonlarında Avrupa Ligi şampiyonluğunu üst üste kazanarak, Avrupa Ligi'nde üst üste iki kez şampiyonluk yaşayan ilk Türk ekibi oldu.
Fenerbahçe, 2016-2017 sezonunda Zeljko Obradovic yönetiminde Avrupa Ligi'ni kazanarak Avrupa kupasını müzesine götüren ilk Türk takımı oldu. Kulüp, 2024-2025 sezonunda Sarunas Jasikevicius yönetiminde Avrupa Ligi'nde ikinci kez şampiyonluğa ulaştı.
NBA ile temaslar ve Türk oyuncuların yükselişi
Fenerbahçe, 5 Ekim 2012'de Ülker Spor ve Etkinlik Salonu'nda Boston Celtics'i 97-91 yenerek bir NBA takımını mağlup eden ilk Türk kulüp oldu; 6 Ekim 2015'te Brooklyn Nets'i Barclays Center'da 101-96 yenerek ABD'de bir NBA takımını yenen ilk Türk ekip ünvanını da aldı.
Mirsad Türkcan, NBA'de oynayan ilk Türk basketbolcu olarak tarihe geçti. Avrupa Ligi'nde bin ribaunt barajını aşarak (toplam 1007 ribaund) bu alanda da ilk olan Türk oyuncu oldu.
Hidayet Türkoğlu, NBA'de en uzun süre forma giyen Türk oyuncu olarak 15 yıl süreyle ligde yer aldı. Mehmet Okur ise 2003-2004 sezonunda Detroit Pistons ile NBA şampiyonluğu yaşayan ilk Türk oyuncu oldu ve 2007 All-Star maçına çıkan ilk Türk isim olarak kayıtlara geçti.
UEFA/NBA karşılaşmaları, hakem ve takım ilkleri
Anadolu Efes, 11 Ekim 2006'da Denver Nuggets ile oynayarak bir NBA ekibiyle maç yapan ilk Türk takımı oldu; aynı yıl Golden State Warriors ile ikinci hazırlık müsabakasını da oynadı. 6 Ekim 2007'de Minnesota Timberwolves'un İstanbul'a gelmesiyle bu takım Türkiye'de sahne alan ilk NBA takımı olarak kaydedildi.
Bu organizasyonlarda görev yapan Türk hakem Recep Ankaralı, Anadolu Efes-Minnesota Timberwolves maçında bir NBA takımının maçında görev yapan ilk Türk hakem oldu.
Diğer önemli ilkler ve milli takım başarıları
Uluslararası arenada Türk erkek basketbolunun ilk resmi adımları 1936'da atıldı; ilk milli maç 24 Haziran 1936'da Yunanistan ile oynandı. Türkiye, 1959'da ilk kez Avrupa Şampiyonası'na ev sahipliği yaptı. 2001'de düzenlenen 32. Avrupa Şampiyonası'nda A Milli Takım ilk kez Avrupa ikinciliğini elde etti ve 2010 Dünya Şampiyonası'nda gümüş madalya kazanarak dünya ikinci olan ilk sonuçlardan birini aldı.
Listeye giren diğer ilkler arasında Levent Topsakal'ın milli formayla 78 sayı ile bir maçta en çok sayı atma rekoru, Efe Aydan'ın 1981'de Avrupa Karması'na seçilen ilk Türk oyuncu oluşu ve Yalçın Granit'in Avrupa'ya transfer olan ilk Türk basketbolcu oluşu yer alıyor. Ayrıca 2001-2002 sezonunda İbrahim Kutluay, Panathinaikos ile Avrupa Ligi şampiyonluğuna ulaşarak bu kupayı kaldıran ilk Türk oyuncu oldu.
Bu özet, lig ve milli takım tarihindeki kayda değer ilkleri ve rekorları derleyerek Türk basketbolunun geçmişten günümüze uzanan dönüm noktalarını bir araya getiriyor.
