Hepimizin bildiği üzere soğan olmadan yemeklerin tadı tuzu olmaz. Bir tanesi bile bizi alt üst etmeye yeterken, yemeklerimize lezzet katsın diye biz onları üçer beşer doğrarız. Hatta kimi zaman pişirmeden de tüketiriz. Biz soğanı her hali ile kabul ederiz ancak o bize bu sevgiyi gözyaşı ile ödetir. Peki, soğan bizi neden ağlatır? Gelin, hep birlikte bakalım!
Soğanın Tarihçesi
Soğanın ana vatanı Güneydoğu Asya olarak düşünülüyor. Ancak soğan, günümüzde sıcak bir iklim kuşağı içerisinde yer alan hemen hemen yer yerde yetiştiriliyor ve tüketiliyor. Soğanın tarihi öyle eskilere dayanıyor ki, kayıtlı olduğu tarihten önceki dönemlerde bile birçok yerde yiyecek olarak tüketildiği tahmin ediliyor.
Soğan, besleyici bir sebze olmasının yanı sıra aromatik özellik taşıması ile de bilinen bir gıdadır. Soğanın aromatik özelliğine kavuşmasında, içerisindeki kükürtlü maddelerin yer alması büyük bir rol oynar. Soğan ve sarımsak gibi gıdaların sahip oldukları aromaların kaynağı, kükürt ve sülfür sülfür oluşturan amino asitlerin de yer almasıdır.
Soğan Neden Ağlatır?
Bir soğanı kestiğimiz zaman, S1 propenylcysteine-sulphoxide adı verilen kısım çözülerek gözlerimizin tahriş olmasına sebep olan proponal-S oxit adlı kısım oluşur. Hemen hemen kimsenin duysa da anlam veremeyeceği bu maddelerin göz ile temas etmesi ile birlikte, ortaya bir tür hidroliz çıkar. Bunun sonucunda ise soğanın içerisinde yer alan sülfürik asit gözlerimizi yakar ve yaşarmasına neden olur.
Pişmiş Soğan Neden Göz Yakmaz?
Yukarıda bahsettiğimiz bileşimlerin dengeli olmamasından dolayı, çok düşük bir ısıya maruz kalsalar bile bir anda yok olurlar. Isı ile yok olan bu bileşimler, pişmiş soğanda var olmadıklarından dolayı göz yakmazlar. Doğrarken gözlerimizden yaşlar boşalmasına neden olan soğan, piştiği anda acısı kendi içine hapsolarak nötr bir hal aldığı içim yaşartıcı etkisini kaybeder.
Soğanın Göz Yaşartmasını Engellemek İçin Neler Yapılabilir?
- Bazı aşçıların tavsiyeleri arasında soğanı kesmeden önce ıslatmak, ıslakken doğramak ve doğrarken çeşmenin yanında su akıtmak gibi yöntemler yer alır.
- Soğanı doğrarken burnunuz yerine ağzınızdan nefes almayı tercih edebilirsiniz. Böylece doğrama işlemi sırasında çıkan gaz, burun deliklerinizden giremediği için sizi ağlatmayacaktır.
- Dişlerinizin arasında bir metal kaşık tutmak da soğandan etkilenme olasılığınızı azaltarak gözlerinizin yaşarmasına engel olacaktır.
- Soğanı doğrama işlemine en tepeden başlarsanız, gözünüz daha az yaşaracaktır. Göbeğinin sona bırakılması, göz yaşamasının önüne geçecektir.
- Soğanı doğramaya başlamadan önce, soğanı yarım saat kadar buzdolabında veya 10 dakika kadar buzlukta bekletirseniz, göz yaşartma etkisini yitirmiş olacaktır.
- Soğan doğrarken gözlük de takabilirsiniz. Evet, biraz komik bir görüntü yaratabilir ancak soğan doğrarken deniz gözlüğü ya da güneş gözlüğü takmak, soğanı kestiğinizde oluşacak gazın gözünün direkt olarak temasını önleyeceği için yaşarma ihtimali ortadan kalkacaktır.
- Soğan doğrama işlemi esnasında ağzınıza limon, ekmek gibi gıdalar koyarak da gazın sizi etkilemesini önleyebilirsiniz.
