Proje ve Amaç
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları arasında 15 Ağustos 2024 tarihinde imzalanan protokol çerçevesinde, İstanbul’un iki ikonik garı Haydarpaşa ve Sirkeci yeniden hayat buluyor. Proje, yapıları yalnızca mimari açıdan restore etmekle kalmayıp, kültürel ve toplumsal mirasın bütüncül biçimde korunmasını hedefliyor.
Genel Yaklaşım
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy lansman konuşmasında çalışmaların "son derece titiz ve hassas süreç" şeklinde yürütüldüğünü belirtti. Bakan Ersoy, projeyi tanımlarken bu iki garın Rumeli ile Anadolu-Bağdat Demiryolları kapsamındaki tarihî simgeler olduğuna dikkat çekti ve "Bunlar bize emanet edilmiş iki muazzam kültür varlığı" ifadesini kullandı.
Haydarpaşa’da yürütülen çalışmalar
Haydarpaşa Gar binasının dolgu bir zeminde ve ahşap kazıklar üzerine inşa edildiği, proje çizimlerinden anlaşıldığı üzere yaklaşık 1000 kadar ahşap kazık üzerinde yükseldiği aktarılıyor. Gerçekleştirilen jeoradar zemin etüdü sonucunda, söz konusu kazıklardan yalnızca 200 tanesinin günümüze ulaştığı tespit edildi. Bu durum, alanda önceliğin zemin güçlendirme çalışmalarına verilmesini gerekli kıldı.
Bakan Ersoy, Haydarpaşa’nın hem yük hem yolcu taşımacılığının merkezi olduğu tarihsel rolüne vurgu yaparak, binanın güçlendirilmesi amacıyla modern teknolojilerle zemin iyileştirme uygulamalarına başlandığını bildirdi. Proje kapsamında alan, taşımacılık hizmetleri sürdürülürken; müzecilik, kütüphanecilik ve kültür-sanat faaliyetleriyle kentin yaşamına dahil edilecek şekilde düzenlenecek.
Ersoy’un vurguladığı hedeflerden bazıları şunlar: Haydarpaşa’nın farklı yaş ve ilgi gruplarına hitap eden bir etkinlik merkezi haline getirilmesi; ana gar binasında modern bir kütüphane (çocuk ve bebek kütüphanesi, ihtisas kütüphaneleri, Dijital Kütüphane) ile Yazma Eserler Kurumu’na ait bir şifahane kurulması.
Arkeolojik keşifler ve arkeopark
Haydarpaşa sahasında yapılan kazılarda ortaya çıkan buluntular, alanın bir arkeopark olarak düzenlenmesi planını beraberinde getirdi. Bakan Ersoy, bu çerçevede bölgeye bir arkeoloji müzesi kazandırılacağını belirterek, Anadolu Yakası’nın uzun süredir ihtiyaç duyduğu bir arkeoloji müzesi eksikliğinin bu projeyle giderileceğini ifade etti.
Sirkeci Garı: Zemin ve tarihî önem
Sirkeci Garı, Rumeli Demiryolları’nın başlangıç noktası olarak tarihî açıdan ayrı bir konuma sahip. Bakan Ersoy, Sirkeci’nin Orient Ekspresi gibi prestijli seferlerin son durağı olduğunu ve yapı ile halk belleği arasındaki bağa dikkat çekti. Sirkeci’nin bulunduğu zeminde de bir sıvılaşma riski tespit edildiği, bunun binayı depreme karşı korunaksız hale getirdiği bildirildi.
Haydarpaşa’daki çalışmalara benzer şekilde Sirkeci’de de öncelik zemine verildi. Alanda kazıklama yapmanın sınırlı olması nedeniyle, zemin 24 metre derinlikte güçlendiriliyor. Bakan Ersoy, Sirkeci altında yürütülecek çalışmalarda tüm uygulamaların uzman arkeologların kontrolünde gerçekleştirildiğini vurguladı.
Kültür-sanat işlevleri ve kamusal alan hedefi
Projede, tarihi yapıların özünü ve özgünlüğünü koruyarak işlevsel kamusal alanlar yaratılması öngörülüyor. Haydarpaşa’da performans sanatları merkezi, kütüphane, müze, yazma eser şifahaneleri ve arkeopark gibi birimler planlanıyor. Bakan Ersoy, bu düzenlemelerin hem İstanbul’un tarihî köklerini muhafaza edeceğini hem de kentin sosyokültürel yaşamını zenginleştirecek çağdaş kamusal alanlar sağlayacağını belirtti.
Projenin kentsel hafızaya katkısı
Bakan Ersoy, çalışmaları geçmişe sahip çıkma ve geleceğe ilham verecek yaşam alanları oluşturma çabası olarak tanımladı. Söz konusu projelerin mekanların özünü kaybetmeden korunmasını ve kültür-sanat aracılığıyla kentin hafızasının güçlendirilmesini amaçladığı ifade edildi. Ersoy, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın örneklerine atıfta bulunarak Galata Kulesi ve Kız Kulesi restorasyonlarını anımsattı ve "Haydarpaşa ve Sirkeci, İstanbul'un yeni kültür sanat adası olacak" değerlendirmesinde bulundu.
Not: Metinde yer alan tarih, sayı ve kurum isimleri orijinal açıklamalardan alınmıştır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları arasında 15 Ağustos 2024'te imzalanan protokol kapsamında başlatılan çalışmalarla İstanbul'un iki ikonik tren garı yeniden hayat buluyor. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Haydarpaşa Garı'nda düzenlenen projelerin lansman programına katılarak konuşma yaptı.
