AYM: Enflasyon Nedeniyle Alacakların Değer Kaybı İddiasında Hak İhlali ve Pilot Karar
Olayın özeti ve yargılama süreci
Anayasa Mahkemesi (AYM), alacağının enflasyon karşısında değer kaybettiğini ileri süren bir başvuruda hak ihlali olduğuna karar verdi ve ihlalin mevcut yasal düzenlemelerden kaynaklandığını belirterek pilot karar usulünün uygulanmasına hükmetti.
Karara göre, C.Ş, konut finansman kredisinden doğan uyuşmazlık nedeniyle 2010'da özel bir banka aleyhine 48.854 lira üzerinden icra takibi başlattı. Bankanın itirazı üzerine takip durduruldu, C.Ş itirazın iptali davası açtı. Yargılama sonunda borçlu bankanın itirazının iptaline ve yıllık %9 temerrüt faizi ile asıl alacak tutarının %20'si olan 9.770 lira'nın C.Ş'ye ödenmesine karar verildi. Kararın kesinleşmesinin ardından 2020'de C.Ş'ye 119.114 lira ödendi.
Aradan uzun süre geçmesi ve enflasyon karşısında alacağının değer kaybolduğunu ileri süren C.Ş, yeniden dava açtı; mahkeme ise değer kaybı davasını reddetti. C.Ş, zararının karşılanmadığını belirterek AYM'ye bireysel başvuruda bulundu.
AYM'nin gerekçesi ve alınan karar
Yüksek Mahkeme, Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı ile bağlantılı olarak Anayasa'nın 40. maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verdi. AYM, ihlinin yapısal bir sorundan kaynaklandığını tespit ederek pilot karar usulünün uygulanmasına hükmetti.
Kararda, alacaklının alacağını geç tahsil etmesi halinde enflasyon karşısında meydana gelen değer kaybının giderilemediği ve bunun ilgilinin alacağına gerçek değeriyle ulaşmasını engellediği belirtildi. Mevcut düzenlemelerde alacakların enflasyon etkisiyle uğradığı değer kaybının tazmini için bir hukuk yolu oluşturulduğu; bunun kanuni faiz olduğu ancak kanuni faiz oranının yüzde 24'ü aşamayacağı yönünde bir düzenleme bulunduğu ifade edildi.
AYM, 3095 sayılı kanunda belirlenen faiz oranlarının enflasyon oranlarının altında kaldığını ve bu nedenle başvurucunun geç kavuştuğu alacağının enflasyon karşısında değer kaybına uğradığının açık olduğunu tespit etti. Mevcut yasal düzenlemeler uyarınca başvurucunun zararının karşılanmasının mümkün olmadığı sonucuna varıldı.
Sonuç olarak mahkeme, hukuk sisteminde başvurucunun alacağının enflasyon karşısında uğradığı değer kaybının tazmin edilmesini sağlayacak etkili bir hukuk yolunun bulunmadığı kanaatine vardı. Bu gerekçelerle AYM, mülkiyet hakkı ile bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine ve pilot karar usulünün uygulanmasına karar verdi. Kararda TBMM'ye bildirimde bulunulacağı ve benzer konuda yapılmış ve yapılacak başvuruların incelenmesinin 6 ay süreyle erteleneceği hükme bağlandı.
