12 Kasım 1999 Düzce Depremi: Gazetecilerin tanıklıkları
12 Kasım 1999 gecesi yaşanan sarsıntı, Düzce'nin kent kimliğini ve hafızasını derinden etkiledi. Felaketi ilk belgeleyen ve kamuoyuna aktaran gazeteciler, Düzce Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü'nün düzenlediği buluşmada o anları ve sonrasını paylaştı.
O gece: Yıkım ve arama-kurtarma
12 Kasım 1999 akşamı saat 18.57'de meydana gelen 7,2 büyüklüğündeki deprem; binaları, yaşamları ve şehir belleğini yerle bir etti. Enkaz altından yükselen çığlıklar ve yardım çağrıları, o geceyi yaşayanların belleğinde silinmez bir iz bıraktı.
Gazetecilerin tanıklıkları
İhlas Haber Ajansı (İHA) Düzce Temsilcisi Ali Yıldız o geceyi şöyle anlattı: "Biranda sallanmaya başladı. Depremin akabinde İHA’nin bir çok canlı yayın aracı Düzce’ye geldi. Tüm Dünyaya oradan haber servisi yapıldı. Düzce’nin ne durumda olduğu gözler önüne serildiği için birçok kurum daha çabuk Düzce’ye ulaştı. 105 saat sonra çıkartılan teyzemizin, enkaz altında babasının kendisine su ve yiyecek getirdiğini anlatması beni çok etkiledi. Düzce il olmayı hayal ederken yıkılmış bir şehir oldu. Düzce küllerinden yeniden doğdu".
Gazeteci Hasan Kaya yaşadığı anları aktardı: "Ana haberleri sunmak için üst kata çıkacaktım, bir gürültüyle birlikte kıyamet koptu. Benim görevim bu; ‘Kameranı al çekim yapmaya başla’ Koştum arabaya kamerayı almaya. Aracımızın üzerine banka binası çökmüştü. İte kaka kapıyı açtım ve kamerayı aldım. Anında çekim yapmaya başladım. Kızım aklıma geldi. Kameranın ışığını tutuyorum. Yatmış vatandaş, ya balkondan atladı. Kameranın ışığını görünce ‘Baba’ diye sesini duydum. Dünyalar benim oldu, ama çocuğunun sesini duyamayanlar o kadar çoktu ki".
TRT Muhabiri Levent Öztürk: "Radyoda, ‘Merkez üssü Düzce’ sözünü duydum. Arabayı hemen geri çevirdim. Kamuoyuna acilen yardım getirilmesi konusunda mesaj vermeyi düşündük. Sinyal yakaladığım ilk yerden önce ana haber bültenine bağlandım ve ‘ne varsa gönderin, Düzce tamamen yıkıldı, sizin yardımınızı bekliyoruz’ dedim. Anlatması çok güç, 2 saat önce haberini yaptığım caddede eser kalmamıştı. 26 yıl öncesinden bahsediyoruz. İnternet yok, bugünkü gibi bir afet koordinasyonu yok. Kültür Mahallesi’nde bir teyzemiz çok uzun bir süre sonra enkazdan kurtarılmıştı".
Gazeteci Ümit Çetin: "Ürkütücü bir sesle birlikte geldi. Birçok yerde yıkım vardı. Hemen görüntü alma isteği, gazeteciliğin vermiş olduğu bir refleks. Aracımız İstanbul Caddesi üzerindeydi ve enkaz altında kalmıştı. Binaların altından sesler geliyordu ve hiçbir şey yapamıyorduk. Ailemi sağ salim görene kadar benim için hayat durdu diyebilirim. Depremin gerçekten çok büyük bir boyutta olduğunu o ekmek arabalarının geldiğini görünce hissettim. Gün ağardıktan sonra depremin boyutu daha çok ortaya çıkmış oldu".
Gazeteci-yazar Dilaver Kambur: "Hani derler ya kıyamet senaryoları diye, yer yüzü bir halı gibiydi. Tam bir felaketti. Annenin kaçarken evladını almayı unuttuğu tam bir korku dünyası. Çatıdan bakıldığında görüntülerin yüzde 40’ı yerle birdi. Bir anneyi hatırlıyorum. Yıkılmış bir binanın önünde eşi ve çocukları çıkarılmış. ‘Karnın aç mı?’ diye soruyorlardı. O da ‘Hiçbir şey hatırlamıyorum, açlığımı hatırlamıyorum, Dünyayı hatırlamıyorum. Bana çocuklarımı getirin'".
Gazeteci Harun Can Şerbetci: "Binaların yıkıldığını görünce kendimi yere attım, korkunç bir şeydi. O insanların bağırmaları aklıma geldikçe kanım çekiliyor. Evlerin başında herkes enkazdan birilerini çıkarmaya çalışıyor. O gün benim cebimde tesadüfen fotoğraf makinem vardı. Hemen makinemi çıkardım. Flaşla çekmeye başladım. Haberleri zarfa koyuyorduk filmle birlikte İstanbul’a öyle gönderiyorduk. Gün ışıyınca gördük ki Düzce yerle bir olmuş. Düzce’de artık güvenilir durumdayız. Çok büyük yıkımların olacağını düşünmüyorum bundan sonra".
Anadolu Ajansı Düzce Temsilcisi Ömer Ürer: "Arabanın ışığına doğru koşan toz yığınından çıkmış insanlar vardı. Bembeyaz suratlarıyla başka bir yakınının kurtarılması için yardım istemesi unutamadığım bir sahneydi. Biraz acı olacak ama, öyle bir dönemdi ki cenazeyi bulduğumuza sevinmiştik. Gazeteciliğe başlamam afetle birlikte oldu. İnanlara nasıl yardımcı olabiliriz ile başladı. 36 kareye neler yaşandığını sığdırmamız gerekiyordu. Siyah odalarımız yoktu, hepsi yıkılmıştı. Hem kamerayı bırakıp enkaz altındaki insanları çıkarma çabası, hem buradaki durumun ne kadar büyük olduğunu insanlara duyurma çabasındaydık".
Fotoğraf Sanatçısı Lütfü Şimşek: "Fotoğrafladığım vatandaş, ‘Enkazdan çıkan hayat’ diye tüm uluslararası basında yer aldı. Duvarlara yazılan çeşitli yazılar vardı. Biz de onları fotoğraflamıştık. ‘Biz iyiyiz gençlik merkezinin önünde çadırdayız’ yazıyordu. Özellikle evlerde kalan öğrenciler çok kullandılar".
Düzce'nin dönüşümü
Katılımcılar, 26 yıl sonra Düzce'nin yaşanan acılardan ders çıkararak, yüksek katlı yapılaşmaya son veren örnek bir kent haline geldiğini vurguladı. Gazetecilerin kayıtları ve anıları, hem o gecenin tanığı olarak arşivlerde yer aldı hem de kentin yeniden yapılanma sürecinin hafızasını besledi.
İHLAS HABER AJANSI (İHA) DÜZCE TEMSİLCİSİ ALİ YILDIZ, 12 KASIM DEPREMİNDE EVDE OLDUĞUNU BELİRTEREK "BİRANDA SALLANMAYA BAŞLADI. DEPREMİN AKABİNDE İHA’NİN BİR ÇOK CANLI YAYIN ARACI DÜZCE’YE GELDİ" DEDİ.
